Paternalistische pensioenvisie

2ekamer

De politiek gaat vandaag weer opportunistisch de pensioenwetgeving wijzigen. Nu met een initiatief wetsontwerp van Lodders VVD. Eerder was de vermaledijde pensioenknip er doorheen geduwd…..wishful thinking. Een verdere stap op het gebied van flexibilisering van pensioen. Weer meer ruimte voor individuele beslissingen en “oplossingen” voor de lage pensioenen door de lage rentestand. Weer meer keuzemogelijkheden. Weer meer kennis nodig om de juiste beslissingen te nemen als burger.

Update 9 maart 2016: De Tweede Kamer heeft het “doorbeleggen” wetsvoorstel aangenomen. Waarmee er nog meer keuzerecht komt rondom de aankoop van pensioenuitkeringen. De eerste pensioenberekening onder deze regeling die de toets der kritiek kan doorstaan, zal ik met gebogen hoofd hier publiceren.

Maar zit er een achterkant aan het gelijk van deze ogenschijnlijke moderne visie.

Ik mocht een inkijkje krijgen in het gevecht van een burger over de gesel van de lage rentestand. Hij moest pensioen aankopen tegen een laag tarief, en dat zinde hem niet. Hij associeerde zich met de Stichting Geldbelangen, schreef 6 Kamerleden aan en ging zelfs met de Stichting mee naar het ministerie om het pleidooi voor verandering middels zijn zaak te illustreren. Verschillende partijen gaven hem helemaal gelijk. Hieronder een kleine letterlijke weergave van ons emailverkeer.

Hij: Ik zie niet graag dat overheid of sector-lobby voor mij beslissen (…over wat ik met mijn pensioengeld wel/niet mag doen.) Het voor mijn pensioen gespaarde geld is mijn eigen geld: individueel, geen collectieve pensioenpolis noch een pensioenfonds. Daarover heb dus alleen ik te beslissen.
Ik: Toch blijkt uit mijn praktijk dat het nemen van verantwoorde beslissingen door consumenten bijna altijd ondoordacht zijn. De waan van de dag. De beperkte fiscale en financiële kennis. Ontbreken van inzicht in langjarige kosten zoals zorg. Een roze of donkere bril. Inflatie. Langleven risico. Etc. Er zijn er maar weinig die het echt professioneel kunnen benaderen. Doen ze het fout dan wordt het afgewenteld op de samenleving.
Hij: Dat is inderdaad altijd een lastig dilemma. Als je een sociale samenleving wilt, krijg je daar onvermijdelijk ook te maken met mensen die door eigen onachtzaamheid in de problemen zijn geraakt. Voor de meeste mensen is het überhaupt erg lastig om voor de lange termijn te denken.

Er wordt  door de politiek steeds meer financiële verantwoordelijkheid verschoven naar de burger. Maar de noodzakelijke kennis wordt door de politiek aan diezelfde burger onthouden. Daar helpt geen wet pensioencommunicatie aan. In het onderwijs wordt ook nog nauwelijks gesproken  over belastingen, sociale wetten of verzekeringen.

In de zomer 2015 heb ik ongeveer 160 individuele gesprekken van een half uur gevoerd met pensioendeelnemers van diverse collectieve pensioencontracten, over hun persoonlijke financiën. Slechts bij een 4-tal had ik voldoende vertrouwen dat er genoeg kennis en inzicht aanwezig was om de juiste beslissingen te nemen bij “Life-events“. Alle anderen waren weliswaar zeer geïnteresseerd maar het ontbrak hen aan elementaire vaardigheden. (“Moet er ook nog belasting over betalen? Is dat per jaar of eenmalig? Is de AOW-leeftijd 67 jaar geworden?”)

Het is niet een populair standpunt maar een paternalistische overheid is zo gek nog niet als het op pensioen aankomt. Laat de overheid eerst eens zorgen dat er fatsoenlijk financieel onderwijs is en zorgen dat de financiële consumenten in staat zijn zelf beslissingen te kunnen nemen. Nu is slechts een handjevol consumenten daar toe in staat met alle maatschappelijke en persoonlijke rampscenario’s in het verschiet.