Pavlov reactie rondom de ZZP pensioenplicht

Maarten Camps Secretaris-generaal bij het Ministerie van Economische Zaken heeft een nieuwjaarstoespraak gehouden. Een zeer boeiende lezing maar inmiddels binnen een paar uur stuk geschreven door vele media.

Hij plaatst een aantal positieve opmerkingen over de pensioenvoorziening van ZZP-ers. De Volkskrant en andere media w.o. Geenstijl hebben daarna met schreeuwerige artikelen het evenwichtige verhaal flink uit z’n lood getrokken. Hieronder zijn ZZP-tekst in stukjes.

Het is echter de vraag of de huidige instituties voor arbeidsmarkt en ondernemerschap voldoende zijn ingespeeld op de dynamiek van de zzp’ers. Die instituties – bijvoorbeeld op terrein van pensioenen, arbeidsongeschiktheid, maar ook voorzieningen in cao’s – zijn volledig ingericht op de klassieke relatie tussen werkgever en werknemer. De uitdijende groep zzp’ers past niet binnen deze traditionele instituties, waarmee die collectiviteit en solidariteit onder druk komen te staan.

Hij zegt in feiten “ZZP-ers kun je niet zomaar in een pensioenfonds duwen.” Volgens mij is er niets mis met deze zienswijze.

Een fundamentelere reactie is noodzakelijk. Zo kan er worden nagedacht over een stelsel van voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen waarin niet de werknemer, maar de werkende centraal staat. 

Ook niets mis mee. Maar dan komt er het belangwekkend stukje tekst waar de media aan de haal gingen.

Dat betekent ook dat de (alle: red) bestaande niveaus van collectiviteit, solidariteit en risicodeling ter discussie kunnen komen te staan. Concreet kan hierbij gedacht worden aan een basisvoorziening voor alle werkenden op een lager niveau (met een verzekeringsplicht), waarbij op individueel en sectorniveau aanvullende afspraken gemaakt kunnen worden.

Hij zegt dus dat het verstandig zou zijn als alle werkenden een stukje van hun inkomen verplicht gaan sparen voor een eigen pensioenkapitaal. Oftewel, verlaag alle verplichte pensioenregelingen naar een basis niveau en geef alle werkenden de vrijheid zelf bij te sparen.

Dat is een creatieve en innovatieve oplossingsrichting voor een volstrekt vastgelopen pensioensysteem. Geen verschil meer tussen een ambtenaar, metaalarbeider in loondienst, DGA of ZZP-er. Alleen een klein stukje verplicht pensioenkapitaal bij elkaar sparen en verder een volledige vrijheid. Het risico van arbeidsongeschiktheid kan daarbij dezelfde opzet krijgen.

De Pavlov reactie door de hakken in het zand te zetten bij vernieuwingen zal er voor zorgen dat we nog jaren dit verstarde pensioensysteem in stand houden. Jammer, een gemiste kans op een zinvolle discussie is weer in de kiem gesmoord.